Nieuwe inzichten in de neuroanatomie van de plexus hypogastricus superior en implicaties voor peri-aortale chirurgie
Kraima, A.C.
Locatie(s): NVvH Lounge
Categorie(ën):
Beschadiging van de plexus hypogastricus superior (PHS) is een veelvoorkomende complicatie van peri-aortale chirurgie zoals centrale vaatreconstructies, retroperitoneale para-aortale lymfeklierdissectie bij gedissemineerd testiscarcinoom, colorectale en orthopaedische chirurgie. De meest frequent gerapporteerde symptomen van PHS schade zijn ejaculatie stoornissen. De PHS is ventraal van de abdominale aorta en aortabifurcatie gelegen en wordt traditioneel beschreven als een puur sympathische zenuwplexus die via de nervi hypogastrici de sympathische innervatie van de bekkenorganen verzorgd. Sporadisch wordt in de literatuur melding gemaakt van de mogelijkheid dat er tevens parasympatische zenuwbanen de PHS volgen. Dit zou mogelijk nieuwe inzichten bieden in de etiologie van postoperatieve darmmotiliteits-, en erectiestoornissen. Het doel van deze studie is om de neuroanatomie van de PHS te analyseren en mogelijke implicaties voor peri-aortale chirurgie te beschrijven.
Twee foetussen met een ontwikkelingsleeftijd van 17 en 20 weken werden bestudeerd. Uit 4 volwassen stoffelijke overschotten werd tijdens obducties selectief weefsel uitgenomen zodat systematisch de PHS en afferente en efferente zenuwstructuren konden worden geanalyseerd. Het materiaal werd ingebed in paraffine en gesneden in transversale coupes van 8 µm. Vervolgens werd immunohistologisch gekleurd met Haematoxyline & Eosine, S100 (algemene zenuwmarker), Tyrosine Hydroxylase (TH; marker voor postganglionaire sympathische zenuwvezels), Vascoactive Intestinal Peptide (VIP; marker voor postganglionaire parasympathische zenuwvezels) en Myelin Basic Protein (MBP; myeline marker). Fluorescentie foto’s werden op hoge resolutie genomen met een confocal microscoop.
De bevindingen in het foetale en volwassen materiaal waren overeenkomstig. VIP en TH expressie werd gezien in de gehele PHS, rondom de origo van de arteria mesenterica inferior, de lumbaal splanchnische zenuwen en de nervi hypogastrici. MBP expressie werd overal waargenomen, echter niet in relatie met VIP en/ of TH. Dit bevestigt de veronderstelling dat VIP en TH louter tot expressie komen in respectievelijk postganglionaire parasympathische en postganglionaire sympathische zenuwvezels.
Concluderend kan gesteld worden dat de PHS zowel sympathische als parasympathische zenuwvezels bevat, in tegenstelling tot de huidige communis opinio. Over de origine van deze parasympatische zenuwvezels kan gespeculeerd worden dat deze ligt in opstijgende vezels vanuit de sacrale wortels en plexus danwel in voortgeschakelde vezels vanuit de nervus vagus via de coeliacale en mesenteriale plexus. Dit impliceert dat schade aan de PHS tijdens peri-aortale chirurgie tevens een rol zou kunnen spelen bij postoperatieve darmmotiliteitsstoornissen en erectiele dysfunctie.