CD 2014

De standaard behandeling voor locally advanced rectumcarcinoom is chemoradiatie gevolgd door een totale mesorectale excisie (TME). Bij 15-25% van de patiënten treedt een pathologische complete respons op na chemoradiatie (ypT0N0), met een gunstige prognose op lange termijn. Bij de suggestie van een klinisch complete respons (cCR) op endoscopie en MRI, kan een non-invasieve, rectumsparende behandeling overwogen worden (locale excisie middels transanale endoscopische microchirurgie (TEM) of een ‘wait-and-see’ beleid). Een strenge selectie van deze patiënten is daarbij essentieel. Deze prospectieve cohort studie beoogt de lange termijn overleving te evalueren van patiënten met een gesuggereerde cCR na chemoradiatie die rectumsparend behandeld zijn middels het ‘wait-and-see’ beleid, al dan niet in combinatie met een TEM.

Responsevaluatie vond standaard plaats 8-10 weken na beëindiging van de chemoradiatie middels contrast-versterkte MRI en sigmoïdoscopie (inclusief biopten). Criteria voor een cCR bij sigmoïdoscopie waren [1] een wit litteken met teleangiëctastieën en/of [2] een klein oppervlakkig ulcus, versterkt door negatieve biopten. Bij suggestie van een cCR werd het ‘wait-and-see’ beleid besproken als alternatief voor standaard TME. Follow-up vond plaats middels MRI van het rectum, CT-thorax&lever, sigmoïdoscopie en CEA met een 3- tot 6-maandelijks interval gedurende 5 jaar na het bereiken van een cCR.

78 patiënten met gesuggereerde cCR werden geïncludeerd, met een gemiddelde follow-up duur (FU) van 26,5 maanden (range 2-91). 64/78 (82%, gemiddelde FU 28 maanden) patiënten werd gevolgd middels het ‘wait-and-see’ beleid, zonder enig chirurgisch ingrijpen na de chemoradiatie. De overige 14 (gemiddelde FU 21 maanden) werden behandeld middels een TEM na chemoradiatie vanwege een resterend klein oppervlakkig ulcus na chemoradiatie. Van deze 14 patiënten bleek er bij 6 sprake van een ypT1-2 resttumor, en bij 8 een pathologisch complete respons (pCR). In totaal ontwikkelden 6 patiënten een recidief binnen 22 maanden na inclusie, waarvan 5 een luminaal recidief (3/5 na ‘wait-and-see’ beleid, 2/5 na TEM) en 1 een klierrecidief (na ‘wait-and-see’ beleid). Alle patiënten zijn radicaal behandeld middels chirurgie. Eén patiënt ontwikkelde peritonitis carcinomatosa na 2,5 jaar waarvoor palliatieve chemotherapie. De 2-jaars ziektevrije en algehele overleving is 90% en 100%. Het 2-jaars lokaal recidief percentage is 7,7%.

Conclusie

Een rectumsparend ‘wait-and-see’ beleid al dan niet gecombineerd met een TEM voor patiënten met een complete respons na chemoradiatie voor rectumcarcinoom, laat goede resultaten zien op lange termijn. Een langere follow-up is nodig om deze resultaten te bevestigen.